MENOPOZ

Menopoz, adet kanamalarının son bulduğu andır. Menopoz yaşı ortalama 48-52 dir. 12 aylık bir adet görmeme süresinden sonra menopoz tanısı konur. Menopoz doğal biolojik bir süreçtir. Bir hastalık değildir. Fakat sonrasında hormon eksikliğine bağlı görülen ateş basması, emosyonel ve fiziksel semptomlar enerjinin düşmesine, motivasyon kaybına ve hayat kalitesinin bozulmasına yolaçar. Bu menopoz sonrası dönem için yaşam stili düzenlemelerinden hormonal tedavilere kadar birçok etkili tedavi yöntemi vardır.

SEMPTOMLAR

Menopoza yaklaşırken geçen aylar ve yıllar içinde görülebilecek semptomlar:

• Düzensiz periodlar: Genellikle adetler uzun aralıklarla olmaya başlar ve 2-3 ay atlayabilir sonra tekrar düzene girer. Bazen kısa aralıklarla kanamalar olabilir, bazende kanama miktarlarında artış olabilir. Bu düzensizlikler içinde bazen nadirde olsa gebe kalınabilir. Bu düzensizlikler her kadında farklılık gösterir bazen aniden de kanamalar kesilebilir.
• Vajinal kuruluk
• Ateş basmaları
• Gece terlemeleri
• Uyku problemleri
• Duygu durumu değişiklikleri
• Kilo alımı ve metabolizmanın yavaşlaması
• Cilt kuruluğu ve saçların incelmesi
• Göğüslerin küçülmesi

NEDENLERİ

- Üreme hormonlarının doğal olarak üretiminin durması : 30’lu yaşların sonlarına gelince overler daha az estrojen ve 

   progesteron hormonu üretir ve doğurganlık azalmaya başlar. 40’lı yaşlarda adet düzenleri uzun veya kısa, yoğun veya az 

   miktarda, sık veya uzun aralıklarla olabilir. Ortalama 50 yaşında overler de yumurta üretimi durur ve adetler kesilir.

- Histerektomi: Sadece rahmin çıkartılıp yumurtalıkların yerinde bırakıldığı durumlarda menopoza hemen girilmez. Rahim 

   olmadığı için artık adet görülmemesine rağmen yumurtalıklar, yumurta ve estrojen/progesteron hormonları üretir. Ancak 

   rahim ile birlikte yumurtalıklarda alınırsa, hasta menopoza girer ve menopozal şikayetler şiddetli olarak ve aniden başlar.

- Kemoterapi ve Radyoterapi : Kemoterapide kullanılan ilaçlar geçici ve kalıcı olarak yumurtalık fonksiyonlarını bozar. 

   Günümüzde kullanılan kemoterapilerin çoğunda yumurtalık fonksiyonları bir sene içinde büyük oranda geri gelir. 

   Radyoterapi ise over fonksiyonlarını büyük oranda kalıcı olarak ortadan kaldırır.

- Primer over yetmezliği: Kadınları yaklaşık %1’i 40 yaşından önce menopoza girer ( erken menopoz ). Bu genetik veya 

   otoimmun hastalıklar nedeniyle olabilir, ancak çoğunda belli bir neden bulamayız. Bu kadınlarda hormon replasman 

   tedavisi en azından doğal menopoz yaşına kadar kullanılması tavsiye edilir.

KOMPLİKASYONLAR

-Kardiovasküler hastalıklarda artış: Estrojen düzeyleri düştüğünde kardiovasküler hastalıklar riski erkeklerdeki orana  

   yükselir. Bu nedenle düzenli  egzersiz yapılması, sağlıklı diet programlarının uygulanması ve normal kilonun korunması 

   gerekir.

-Osteoporoz : Menopoza girildiğinde kemik yoğunluğunda hızlı bir kayıp olur ve sonraki 5-8 yıl içinde osteoporoz ve kırık 

   riski artar.

-Üriner inkontinans: Menopoz sonrası vajen ve üretra elastikiyetini kaybeder. Sık idrar, yanma hissi, aniden idrar hissi ve 

   kaçırma, gülme, öksürük ve karıniçi basıncının arttığı durumlarda idrar kaçırması olur. Ayrıca sık idrar yolu enfeksiyonları 

   olur. Kegel egzersizleri ve topikal vajinal estrojenler, inkontinans şikayetlerinin azalmasını sağlar. Hormon replasman 

   tedaviside, üriner sistem ve vajinal değişiklikler için etkili bir tedavi olabilir

-Cinsel fonksiyonların bozulması: Vajinal kuruluk, kayganlık ve elastikiyeti kaybettirir ve cinsel ilişkide rahatsızlık bazen 

  kanama ve dolayısıyla isteksizlik yaratır. Bu durum için vajinal lubrikanlar veya estrojen kullanılabilir.

-Kilo alımı: Menopoz sonrası metabolizma yavaşladığı için çoğu kadında kilo artar. Göbek çevresinde erkeklerdekine 

  benzer yağlanma olur. Bu nedenle mevcut durumu korumak için daha az yemek ve daha çok egzersiz yapmak gerekir.

TANI 

Hastanın bulguları, bize menopoza girildiğini anlatır. Menopoz tanısı koymak için genellikle test yapmak gerekmez. 

• Adetlerin 12 ay boyunca kesilmiş olması: Menopozun en önemli belirtisidir
• Hastanın şikayetleri: ateş basması, adetlerin kesilmesi veya düzensizlik
• Hormon testleri: Menopozda FSH Düzeyleri artar ve Estrojen düzeyleri düşer

TEDAVİ

Menopoz bir hastalık değildir ve bu nedenle medikal bir tedavi gerekmez. Ancak menopoz sonrası ortaya çıkan kronik şikayetlerin  ve sonuçların önlenmesi ve hayat kalitesini yükseltmek için çeşitli tedaviler uygulanır.

• Hormon replasman tedavisi ( HRT ) : Menopoz sonrası görülen şikayetlerin düzelmesi için en etkili tedavi Estrojen tedavisidir. Kişisel ve ailesel hikayeye göre düşük doz kısa süreli tedavi hastayı rahatlatmak için kullanılabilir. Eğer rahim yerinde duruyorsa Estrojen tedavisine progesteron hormonu da eklenmelidir. Estrojen tedavisi uzun vadede kemik erimesini de önler. Uzun süreli kullanımını meme kanseri riskini artırabilir. Hormon tedavisine sizin için yarar ve zararlarını mutlaka doktorunuzla konuşup başlamalısınız.

• Vajinal Estrojen : Vajinal kuruluğu azaltmak için vajinal estrojen krem, tablet veya ring şeklinde direkt vajene lokal olarak uygulanabilir. Düşük doz estrojen vajinal dokular tarafından emilir ve kuruluğu, cinsel ilişkideki rahatsızlıkları ve idrar yollarındaki şikayetleri azaltır.

• Düşük doz antidepresanlar : Selektif serotonin reuptake inhibitörleri (SSRIs) menopozal ateş basmalarını azaltmak için kullanılabilir. Özellikle estrojen kullanamayan hastalar için ve duygu bozuklukları olan antidepresyona ihtiyaç duyan hastalar için kullanışlıdır.

• Osteoporozun önlenmesi ve tedavisi : Kalsiyum ve D vitamini kombinasyonları kemik erimesi riskini azaltır. Osteoporoz meydana gelmiş hastalar içinde bifosfanatlar gibi kırık riskini azaltan çeşitli ilaçlar vardır.

YAŞAM STİLİ DEĞİŞİKLİKLERİ

• Ateş basmalarının önlenmesi: 

               -Elbiseleri kat kat giymek

                -Soğuk su içilmesi 

                -Bir takım soğutucuların kullanılması

• Vajinal şikayetlerin azaltılması : 

               -Su bazlı vajinal kayganlaştırıcılar 

                -Seksüel ilişkiye devam etmek vajen kan akımının devamını sağlar

• Uykunun düzenlenmesi :

               -Kafeinli ve alkollü içeceklerden uzak durun

                -Gün içinde egzersiz

• Gevşeme teknikleri:

                -Nefes teknikleri

                 -Masaj

                 -Gevşeme egzersizleri

• Pelvik taban kasları egzersizleri : (Kegel) İdrar kaçırma şikayetlerini azaltabilir

• Dietin düzenlenmesi :  

                 - Meyve, sebze ve tam tahıllı besinlerin kullanılması

                 - Doymamış yağların ve şekerin kesilmesi

• Sigaranın kesilmesi : Kalp hastalığı, inme, osteoporoz ve kanser ihtimalini artırır

• Düzenli fiziksel egzersiz

ALTERNATİF TEDAVİLER

• Fitoestrojenler : Bu estrojen bazı doğal besinler içinde bulunurlar.İki tip fitoestrojen vardır; isoflavinler ( soya fasülyesi, nohut, baklagiller içinde bulunur ) ve lignanlar ( keten tohumu, tahıl ve bazı sebze ve meyvelerde bulunur ). Bunlar düşük estrojen etkilidir dolayısıyla yararları ve zararları az olacaktır.

• Bitkisel hormonlar : Bu hormonlar bitkilerden elde edilen kimyasal ürünlere benzer hormonlardır. Geleneksel hormon tedavisine üstünlükleri gösterilememiştir.

• Yoga : Menopozal şikayetleri azalttığını gösteren bir kanıt yoktur ancak bu denge egzersizleri vücutta esnekliği ve koordinasyonu sağladığından düşmeye bağlı kırıkları önleyebilir.

• Akapunktur : Geçici olarak ateş basmasını azalttığı gösterilmiştir.

• Hipnoz : Ateş basmasını azaltabilir ve uyku düzenin sağlayabilir.