KLAMİDYA

Klamidya enfeksiyonu chlamydia trachomatis adı verilen bir bakterinin sorumlu olduğu ve özellikle gelişmiş ülkelerde cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların içinde en sık görülenidir.

Dünyada ve ülkemizde hangi sıklıkta görülüyor?

Dünya sağlık örgütü (WHO), her yıl yaklaşık 100 milyon yeni klamidya enfeksiyonu meydana geldiğini tahmin etmektedir. Sadece Amerika Birleşik Devletlerinde bir yıldaki yeni vaka sayısı yaklaşık 2.8 milyon olduğu tahmin edilmektedir ki bu ülke nüfusunun yaklaşık %1’lik bir oranına tekabül etmektedir.

Toplumdaki cinsel olarak aktif erkek ve kadında aynı sıklıkta (%3 -5) görülmektedir. Ne yazık ki ülkemizdeki sıklığı hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.  

Bulaşma yolları nedir?

Klamidya sadece cinsel temasla bulaşır. Tükürük veya kan yolu ile bulaşmaz, dolayısı ile öpüşme, şırınga veya kan transfüzyonu ile bulaşma olmaz. Özellikle vajinal ve anal, nadir de olsa oral seks yoluyla bulaşabilir.

Kadında ve erkekte hangi belirtilerle seyrediyor? Hangi cinsiyette daha ağı belirtiler ortaya çıkıyor?

Kadınlarda klamidya enfeksiyonlarının %70’i belirtisiz seyreder. Kadınlara kıyasla erkeklerde belirtisiz klamidya enfeksiyonu daha nadirdir. Kadınlarda belirti verdiğinde en sık görülen şikayetler hafif sarımsı vajinal akıntı, idrar yaparken yanma, sık sık idrara çıkma, vajinal bölgede yanma ve kaşınma, kızarıklık, dış genital organlarda yaralar, Bartolin bezinde sislik ve ağrı, ilişki esnasında ağrı veya kanama gibi esasında klamidya enfeksiyonuna özgü olmayan ve nonspesifik olarak da tabir edilen belirtilere neden olur. Erkeklerde ise en sık bulgu penisten olan akıntı, idrar yaparken yanma ve testislerin ağrıması ve şişmesidir.

Klamidyanın tek bir cinsel ilişkide bulaşma ihtimali nedir?

Klamidya oldukça kolay bulaşabilen bir bakteridir. Tek bir ilişkide erkekten kadına bulaşma ihtimali %40, kadından erkeğe bulaşma sansı ise %30 dur.

Kimler risk altındadır?

Özellikle 26 yaşın altında, birden fazla cinsel partneri olan veya yakın geçmişte yeni bir partner ile cinsel ilişkiye girmiş olan, siyah ırk ve düşük sosyoekonomik sınıftaki kadınlar klamidya enfeksiyonu bakımından risk altındadır. Doğum kontrol hapı kullanmanın riski arttırdığı iddia edilmektedir.

Erkekte mi yoksa kadında mı daha ciddi belirtiler ve sağlık sorunlarına yol açıyor?

Kadın ve erkekte klamidya enfeksiyonu çoğunlukla belirti vermiyor, ancak akut enfeksiyon erkeklerde kadınlara kıyasla daha sık şikayete yol açıyor. Tedavi edilmediği taktirde genel olarak klamidyalar uzun vadede erkeklere kıyasla kadınlarda daha sık ve daha önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Kadınlarda klamidyalar üst genital organlara (rahim ve tubalara) yayılabilir ve belirti vermeden özellikle tubalarda kalıcı hasarlara neden olabilir. Buna bağlı olarak da sonradan kısırlığa, dış gebelik oluşmasına veya kronik ağrılara neden olabiliyor. Erkekte klamidyalar özellikle testislerde ve prostat bezinde enfeksiyona neden olabilir, ancak bu şekilde erkekte kısırlığa neden olabildiği henüz tartışmalıdır. Özellikle erkeklerin (kadınlardan yaklaşık 10 kat daha sık) klamidyaya karsı bir tür alerjik cevap vermesi sonucu özellikle ayak ve diz eklemlerinde ağrılarla seyreden Reiter sendromu oluşmasına neden olabilir.   

Kuluçka dönemi ne kadar sürüyor?

Kuluçka süresi 6 ila 14 gün arasında değişiyor. Klamidya enfeksiyonuna ait belirtilerin ortaya çıkması halinde en özellikle yakın geçmişteki korunmasız ilişkilerin gözden geçirilmesi gerekir.

Hastalık tedavi edilmesine rağmen yıllar sonra tekrar nüks ediyor mu? Ediyorsa hangi durumlarda ediyor ve yine aynı belirtilerle mi seyrediyor?

Hastalığın nüks etmesi söz konusu değildir. Tedavi edilmiş bir kişide daha sonra tekrar klamidya ortaya çıkmış ise bu yeni bir enfeksiyona işaret eder.

Tanı nasıl konuyor?

Tanı için idrar örneği veya vajinal sürüntüden klamidya DNA’sını saptamaya yönelik olarak nükleik asit amplifikasyon testi (NAAT) testi yapmak gerekir. Bu testin doğruluğu %100’e yakındır ancak pahalı bir testtir ve her yerde yapılmayabilir. Başka testler de vardır ancak bunların klamidyayı saptama gücü NAAT kadar yüksek değildir ve %50 gibi yüksek oranda yalancı pozitif sonuç verirler. Dolayısı ile bu testlerin pozitif çıkması kesin klamidya enfeksiyonuna işaret etmeyebilir; bunların NAAT ile doğrulanması gerekir. Kalmidyanın tanısında kan testlerinin güvenirliği çok düşüktür ve günümüzde tercih edilmemektedir.

Klamidya kadında ne tür sağlık sorunları oluşturuyor?  Enfeksiyon varlığından habersiz hamile kadınları bekleyen en büyük tehlike nedir? Her hamile kadının Klamidya taraması yaptırması gerekiyor mu?

Klamidyalar kadınlarda genelde belirti vermeden enfeksiyon oluşturduklarından tüplerde ve rahimde sessizce tahribata neden olabilir. Özellikle tubal epitelde oluşan hasarlar nedeni ile kısırlık ve dış gebelik risklerinde artış görülmektedir. Klamidya enfeksiyonu geçirmiş olan bir kadının tüplerdeki tıkanıklığa bağlı olarak infertil olma ihtimali yaklaşık %0.1 ile %6 arasında değişmektedir. 

Klamidyanın doğum sırasında bebeğe bulaşma ihtimali çok yüksek. Serviksinde klamidya taşıyan annelerin doğum sırasında bunu bebeklerine bulaştırma şansları yaklaşık %60’dır. Kadınlarda belirtisiz klamidya enfeksiyonları erken doğum, zarların yırtılmasına bağlı olarak suların erken gelmesi ve düşük doğum tartısına neden olabilir. Bunun yanında vajinal doğum sırasında klamidya bulasan bebeklerin bir kısmında göz iltihabı (konjuktivit) ve zatürre (pnömoni) ortaya çıkabilir.

Gerek gebelerin gerekse gebe olamayan kadınların taraması gerektiği konusunda zıt görüşler vardır. Bazı gelişmiş ülkeler cinsel yönden aktif kadınların taramasına yönelik ulusal tarama programlarına başlamıştır. Ülkemizde böyle bir ulusal tarama yoktur, ancak özellikle birden fazla cinsel partneri olan ve/veya yakın zamanda yeni bir partner edinmiş olan kadınların düzenli olarak klamidya testi yaptırması önerilir. Erkeklerin klamidya testi yaptırmasının fayda-maliyet bakımından avantajlı olmadığını gösteren çalışmalar vardır, dolayısı ise mutlaka erkeklerin de taranması gerekmez ama taranması kadınlardaki enfeksiyonu azaltması da çok muhtemeldir.

Klamidya’dan korunmak için ne tür önlemler almak gerekiyor?

Klamidyadan korunmanın en etkili yolu hiç cinsel ilişkiye girmemektir. Cinsel ilişki boyunca prezervatif kullanmak %100 koruma sağlar. Vajinal veya anal penetrasyon olmasa bile penis ve vajinal salgılardan klamidya bulaşabilir. Diğer doğum kontrol yöntemlerinin (diafram, spermisid, dogum kontrol hapları) hiçbiri klamidyadan korumaz. Hijyen, dar pantolon veya pamuklu iç çamaşırı ile klamidya enfeksiyonu arasında ilişki yoktur. 

Nasıl tedavi ediliyor? Klamidya ile gonore genelde bir arada mı bulunuyor? Eğer evet ise bu durumda biri teşhis edildiğinde diğerine yönelik de teşhis ve tedavi gerekiyor mu?

Klamidya enfeksiyonu saptanan hastaların aynı anda gonokoklar ile de enfekte olma ihtimali çok düşüktür (yaklaşık %0.3 oranında). Tersine daha sık rastlanır, yani gonokok enfeksiyonu saptanmışsa aynı zamanda klamidya ile enfekte olma ihtimali %30-50’dir. Oranların bu denli farklı olması her iki hastalısının toplumdaki sıklığının farklı olması ile ilgilidir. Klamidya enfeksiyonuna gonokok enfeksiyonun eşlik etmesi az ihtimal olsa da bir hastada CTBH saptandığında diğer hastalıkların da araştırılması kabul görmüş genel bir kuraldır. Diğer yandan gonokok tedavisi çok basit olup tek doz antibiyotik yeterli olduğundan gonokoklara yönelik tanı konmadan ampirik olarak antibiyotik kullanılması da doğru bir yaklaşım olarak kabul edilir.

Klamidya enfeksiyonunun tedavisi çok basittir. Gebe olmayanlarda tek doz 1g azitromisin yeterlidir. Yedi gün Siprofloksasin de etkilidir. Gebelerde ise eritromisin tercih edilmelidir. Tedavi sırasında cinsel ilişkiye girilmemelidir. Tedavi sonrası tekrar PCR testi yapılması gerekmez. Gebelerde tedavi daha zor olduğundan antibiyotik tedavisinden sonra tekrar test yapılması önerilir.

Tabi ki klamidya ne kadar erken tanınır ve tedavi edilirse kadınlarda kalıcı hasar yapma ihtimali de o kadar azalıyor.